Hij wordt beschouwd als één van de beste en meest rendabele filmregisseurs van actiefilms uit de jaren tachtig en negentig van vorige eeuw die met de grootste acteurs van zijn generatie heeft gewerkt. Maar zijn laatste film dateert al van 2003 en sindsdien leek het alsof hij van de aardbodem was verdwenen. Hij stond niet langer meer in de schijnwerpers, er werd niet meer over hem gesproken. We hebben het over John McTiernan (geb. 1951), de regisseur die solide filmklassiekers maakte zoals “Nomads” (1986), “Predator” (1987), “Die Hard” (1988), “The Hunt For Red October” (1990), “Die Hard: With a Vengeance” (1995) en “The Thomas Crown Affair” (1999). Films die je allemaal kon bestempelen als entertainment van het hoogste niveau en waar het publiek met volle teugen van geniet; hij maakte al zijn films met stijl en klasse. Hij was de koning van de actiefilm. Volgens IMDB brachten zijn twaalf speelfilms $ 611 miljoen op in de V.S. en maar liefst $ 1.245 miljoen wereldwijd.

Ook heel wat filmcritici schaarden zich aan zijn zijde. Zoals Roger Ebert (1942-2013) bijvoorbeeld, de eerste Amerikaanse filmcriticus die de Pulitzer Prize for Distinguished Criticism won; hij was ook een van Amerika’s meest gerespecteerde filmhistorici. Van 1967 tot aan zijn dood in 2013 werkte hij als filmcriticus voor de Chicago Sun-Times, en gebruikte een viersterrensysteem om zijn films te beoordelen. Bovenstaande compilatie met titels van reviews van zes McTiernan films toont zijn waardering voor het werk van de filmregisseur.

Uiteindelijk werd “Basic” (2003), met John Travolta en Samuel L. Jackson in de hoofdrollen, zijn laatste speelfilm tot nu toe. Aan zijn gouden jaren kwam dus een einde; het leven ging door en andere getalenteerde filmmakers namen de fakkel over. Hij kwam in aanraking met het gerecht en verbleef een tijd achter de tralies.

Maar nu is hij terug, in die zin dat hij hoopt nog een film te maken—dat zou pas goed nieuws zijn indien hij zijn plaats weer kan innemen—en hij was de voorbije jaren te zien op diverse filmfestivals waar zijn werk van nabij werd herbekeken. Hij was er een graag geziene gast die werd overstelpt met interviews. Eerder deze maand was McTiernan dan ook eregast op het Brussels International Fantastic Film Festival (BIFFF) voor een masterclass en een lange reeks interviews. Hij ging er van de ene tafel naar de andere, en ik kon hem enkele vragen stellen.

Een paar jaar geleden ontmoette ik cameraman en filmregisseur Jan de Bont voor een interview in Los Angeles. Hij sprak zeer lovend over je. Hoe herinner jij je samenwerking met hem toen hij je cameraman was voor “Die Hard” [1988] en “The Hunt For Red October” [1990]?

Jani en ik vormden een geweldig team; hij is de beste cameraman waarmee wie ik ooit heb gewerkt. We hadden gelijkaardige families. Ze waren behoorlijk streng, en onze ouders riepen veel tegen ons. Telkens we op de set een shot probeerden uit te werken, hadden Jani en ik discussies over hoe we het zouden doen. We wisten dat die discussies niet serieus waren omdat we elkaar heel erg respecteerden. Hij wist dat ik hem fantastisch vond, ik had het gevoel dat hij me okee vond, en dat ik tenminste begreep wat hij met de camera deed. Maar omdat we uit de families kwamen die we hadden, waren we behoorlijk streng voor elkaar, en het maakte de crew in het begin erg onzeker. ‘Ze maken weer ruzie! Ze maken weer ruzie!’ [Lacht.] En iedereen werd bang. Maar wij waren niet bang; we wisten precies wat we deden, en we waren helemaal niet boos op elkaar. Voor ons was het gewoon amusant. En uiteindelijk begrepen de anderen op de set het ook. ‘Ze maken gewoon maar lawaai.’ Ik herinner me dat we om één of andere reden op kerstavond een scène voor “Die Hard” moesten opnemen—op kerstavond! We stonden de hele nacht in een koude betonnen garage te werken; zelfs de assistant directors verlieten tussendoor de set, zogezegd om koffie te gaan halen, maar ze kwamen altijd terug met lege bekertjes. En rond drie uur ’s nachts keek ik eens rond op de set en de enige die, naast mezelf, nog heel geconcentreerd aan het werk was, was die verdomde Nederlander. Dat was onze band, we namen ons werk heel serieus en wisten verdraaid goed wat we deden.

“Die Hard” (1988, trailer)

In de loop der jaren heb je verschillende films gemaakt die de tand des tijds hebben doorstaan; ze werden timeless. Ben je je daarvan bewust?

Dat is iets waar journalisten of critici mee bezig zijn, maar voor mij verandert dat niets. Ik heb nooit gedacht, ‘Goed, nu ga ik een filmklassieker maken,’ of, ‘Nee, die is niet goed genoeg, we moeten een betere film maken.’ Zo maak je geen films. Je doet gewoon je best. Maar het is wel leuk wanneer mensen je zeggen dat het een goede film is, hoewel ik er niet meer aan ga verdienen omdat iemand hem leuk vindt [lacht]. Mijn schoonvader zei altijd, ‘It’s better than a poke in the eye with a sharp stick.’ Dus ik veronderstel dat een film als “Die Hard” die ze nog geregeld rond Kerstmis vertonen, meer dan dertig jaar nadat we hem gemaakt hebben, een stuk beter is dan een poke in the eye with a sharp stick.

Werk je nu aan een nieuw project?

Ik kan er niet veel over vertellen omdat ik het niet wil vervloeken. Door erover te praten nog vóórdat ik zeker ben dat het geld op de bank staat, dat is geen goede zaak. Het is een liefdesverhaal met heel wat actie, dat is alles wat ik kan zeggen.

Brussels International Fantastic Film Festival,
2 september 2022

“The Thomas Crown Affair” (1999, trailer), remake van de gelijknamige film van Norman Jewison uit 1968

FILMS

NOMADS (1986) DIR – SCR John McTiernan PROD Elliott Kastner, Cassian Elwes, George Pappas CAM Stephen Ramsey ED Michael John Bateman MUS Bill Conti CAST Lesley-Anne Down, Pierce Brosnan, Anna-Maria Montecelli, Adam Ant, Mary Woronov, Héctor Mercado, Josie Cotton, Frank Doubleday, Nina Foch

PREDATOR (1987) DIR John McTiernan PROD Joel Silver, John Davis, Lawrence Gordon SCR Jim Thomas, John Thomas CAM Donald McAlpine ED John F. Link, Mark Helfrich MUS Alan Silvestri CAST Arnold Schwarzenegger, Carl Weathers, Eldipia Carrillo, Bill Duke, Jesse Ventura, Sonny Landham, Richard Chaves

DIE HARD (1988) DIR John McTiernan PROD Joel Silver, Lawrence Gordon SCR Jeb Stuart, Steven E. de Souza (boek “Nothing Lasts Forever” [1979] van Roderick Thorp) CAM Jan De Bont ED John F. Link, Frank J. Urioste MUS Michael Kamen CAST Bruce Willis, Alan Rickman, Alexander Godunov, Bonnie Bedelia, Reginald VelJohnson, Paul Gleason, William Atherton, Hart Bochner

THE HUNT FOR RED OCTOBER (1990) DIR John McTiernan PROD Mace Neufeld SCR Larry Ferguson, Donald E. Stuart (boek “The Hunt For Red October” [1984] van Tom Clancy) CAM Jan de Bont ED John Wright, Dennis Virkler MUS Basil Poledouris CAST Sean Connery, Alec Baldwin, Scott Glenn, Sam Neill, James Earl Jones, Joss Ackland, Richard Jordan, Peter Firth, Tim Curry, Stellan Skarsgård, A.C. Lyles

MEDICINE MAN (1992) DIR John McTiernan PROD Andrew G. Vajna, Donna Dubrow SCR Tom Schulman, Sally Robinson (verhaal van Tom Schulman) CAM Donald McAlpine ED Michael R. Miller MUS Jerry Goldsmith CAST Sean Connery, Lorraine Bracco, José Wilker, Rodolfo De Alexandre, Francisco Tsiren Tsere Rereme, Elias Monteiro Da Silva

LAST ACTION HERO (1993) DIR – PROD John McTiernan SCR Shane Black, David Arnott (verhaal van Adam Leff, Zack Penn) CAM Dean Semler ED Richard A. Harris, John Wright MUS Michael Kamen CAST Arnold Scharzenegger, F. Murray Abraham, Art Carney, Charles Dance, Frank McRae, Tom Noonan, Robert Prosky, Anthony Quinn, Mercedes Ruehl, Joan Plowright, Little Richard, Maria Shriver, Tina Turner, Chevy Chase, Sharon Stone, Jean-Claude Van Damme, Melvin Van Peebles

DIE HARD: WITH A VENGEANCE (1995) DIR John McTiernan PROD John McTiernan, Michael Tadross SCR Jonathan Hensleigh (sommige personages van Roderick Thorp) CAM Peter Menzies Jr. ED John Wright MUS Michael Kamen CAST Bruce Willis, Jeremy Irons, Samuel L. Jackson, Graham Greene, Colleen Camp, Larry Gryggman, Sam Philips, Anthony Peck

AMANDA (1996) DIR Bobby Roth PROD John McTiernan, Donna Dubrow, Andrew G. Vajna, Debbie Robins [Debbie Robins-de la Bouillerie] SCR Tom DeCherchio (verhaal van Tom DeCherchio, Donna Dubrow, Lorelei Miller Mintz) CAM Shelley Johnson ED Henk Van Eeghem MUS Basil Poledouris CAST Kieran Culkin, Dennis Haysbert, Alice Krige, Laura Morgan, Erik von Detten, Mischa Hausserman, Tracey Walter, Bradley Pierce

THE THOMAS CROWN AFFAIR (1999) DIR John McTiernan PROD Pierce Brosnan, Beau St. Clair SCR Leslie Dixon, Kurt Wimmer (scenario THE THOMAS CROWN AFFAIR [1968] van Alan Trustman; verhaal van Alan R. Trustman) CAM Tom Priestley Jr. ED John Wright MUS Bill Conti CAST Pierce Brosnan, Rene Russo, Denis Leary, Ben Gazzara, Frankie Faison, Fritz Weaver, Charles Keating, Mark Margolis

THE 13TH WARRIOR (1999) DIR John McTiernan PROD John McTiernan, Michael Crichton, Ned Dowd SCR William Wisher, Warren Lewis (boek “Eaters of the Dead” [1976] van Michael Crichton) CAM Peter Menzies Jr. ED John Wright MUS Jerry Goldsmith CAST Antonio Banderas, Diane Venora, Omar Sharif, Dennis Storhøl, Vladimir Kulich, Anders T. Andersen, Richard Bremmer, Tony Curran, Mischa Hausserman

ROLLERBALL (2003) DIR John McTiernan PROD John McTiernan, Beau St. Clair, Charles Roven SCR Larry Ferguson, John Pogue (scenario ROLLERBALL [1975] van William Ferguson; verhaal van William Harrison) CAM Steve Mason ED John Wright, Robert K. Lambert MUS Éric Serra CAST Chris Klein, Jean Reno, LL Cool J, Rebecca, Nayeen Andrews, Oleg Taktarov, David Hemblen, Janet Wright, Andrew Bryniarski

BASIC (2003) DIR John McTiernan PROD James Vanderbilt, Michael Tadross, Mike Medavoy SCR James Vanderbilt CAM Steve Mason ED George Folsey Jr. MUS Klaus Badelt CAST John Travolta, Connie Nielsen, Samuel L. Jackson, Tim Daly, Giovanni Ribisi, Brian Van Holt, Taye Diggs, Dash Mihok, Cristián de la Fuente, Harry Connick Jr., Margaret Travolta

TAU CETI FOUR (2023) DIR – SCR John McTiernan PROD John McTiernan, Uma Thurman, Gail Sistrunk CAST Travis Fimmel, Uma Thurman

TV FILMS

ROBIN HOOD (1994) DIR John Irvin PROD Sarah Radclyffe EXEC PROD John McTiernan TELEPLAY Sam Resnick, John McGrath (verhaal van Sam Resnick) CAM Jason Lehel ED Peter Tanner MUS Geoffrey Burgon CAST Patrick Bergin, Uma Thurman, Jurgen Prochnow, Edward Fox, Jeroen Krabbe, Danny Webb, Conrad Asquith

THE RIGHT TO REMAIN SILENT (1996) DIR Hubert de la Bouillerie PROD John McTiernan, Donna Dubrow, Thom Colwell, Debbie Ribons [Debbie Robins-de la Bouillerie] TELEPLAY Mark Fauser, Brent Briscoe (toneelstuk van Mark Fauser, Brent Briscoe) CAM Greg Gardiner ED Mike Murphy MUS Randy Miller CAST LL Cool J, Amanda Plummer, Christopher Lloyd, Laura San Giacomo, Fisher Stevens, Judge Reinhold, Patrick Dempsey, Carl Reiner, Colleen Camp, Robert Loggia, Lea Thompson

QUICKSILVER HIGHWAY (1997) DIR Mick Garris PROD Mick Garris, Ron Mitchell EXEC PROD John McTiernan TELEPLAY Mick Garris (verhaal “Chattery Teeth” [1992] van Stephen King; verhaal “The Body Politic” van Clive Barker) CAM Shelley Johnson ED Norman Hollyn MUS Mark Mothersbaugh CAST Christopher Lloyd, Matt Frewer, Raphael Sbarge, Missy Crider, Silas Weir Mitchell, Bill Nunn, Veronica Cartwright, Clive Barker, John Landis, Mick Garris