Na een geslaagde eerste editie van het BRIFF (Brussels International Film Festival) vorig jaar, oogt het rijkgevulde aanbod van de tweede editie (20-29 juni) minstens even indrukwekkend. De eregast dit jaar is Michel Hazanavicius, de Franse scenarioschrijver en regisseur van “The Artist” (2011). Deze gereputeerde Oscar- en Césarwinnaar—en nog zoveel meer—vormt samen met zijn echtgenote en veelvuldig gelauwerde actrice Bérénice Bejo één van de Dream Teams uit de Franse en internationale filmwereld.

Michel Hazanavicius is na Roman Polanski (met “The Pianist,” 2002) de tweede Franse cineast in de filmgeschiedenis die een Oscar in de categorie ‘Beste Regisseur’ mee naar huis kon nemen. Deze eer viel hem te beurt met “The Artist,” een stomme zwart-witfilm die destijds uitgroeide tot een hitfilm van formaat en, in alle eerlijkheid, Hazanavicius mocht na deze film meteen worden heiligverklaard, wat mij betreft. Hoe vaak krijg je immers films te zien die de absolute perfectie benaderen en die het empathische vermogen hebben om je horizon en de grenzen uit je stoutste filmdromen te verleggen? Op dat vlak is Michel Hazanavicius een grootmeester en ontegensprekelijk een uiterst bekwame vakman en ‘artiest’—om dit er nu even als cliché aan toe te voegen.

Alleen jammer dat hij niet echt een veelfilmer is. Na “The Artist” maakte hij nog het diepgravende drama “The Search” (2014)—een sterke remake van Fred Zinnemanns briljante klassieker uit 1948, nu met Bérénice Bejo in de rol destijds gespeeld door Montgomery Clift—en “Le Redoutable” (2017) over de Franse regisseur Jean-Luc Godard tijdens de opnamen van “La Chinoise” (1967), en zijn relatie met de jonge actrice Anne Wiazemsky die Godard na het maken van de film trouwde. Momenteel is Hazanavicius’ nieuwste film “Le prince oublié” met Omar Sy, Bérénice Bejo en François Damiens in postproductie, en wordt vanaf januari 2020 in de zalen verwacht.

Maar eerder, lang voor “The Artist,” wist Hazanavicius zich al moeiteloos te onderscheiden met o.m. de tweeluik “OSS 117: Le Caire, nid d’espions” (2006) en “OSS 117: Rio ne répond plus” (2009), beiden met Jean Dujardin als geheim agent OSS 117. De films waren een lichtvoetige persiflage en hulde aan de klassieke spionagefilms uit de jaren 1950 en 1960. “Vooral dankzij het succes van deze films had ik de mogelijkheid om ‘The Artist’ te maken,” zei Hazanavicius in Brussel. Of hoe alles uiteindelijk toch in de juiste plooien kan vallen.

Tijdens het BRIFF gaf Michel Hazanavicius een bijzonder geanimeerde en ruim anderhalf uur durende masterclass in UGC De Brouckère. Daags nadien had ik volgend gesprek met de man.

Toen je “The Artist” maakte, leek het alsof je stroomopwaarts zwom: een Franse filmmaker die naar Hollywood trok om er een stomme zwart-witfilm te draaien. Is dat waar je als filmmaker voor staat, bepaalt dat je creatieve prioriteiten?

Ja, ik heb het nooit zo bekeken, maar ik denk dat je gelijk hebt. Ik laat me niet gemakkelijk leiden in mijn persoonlijke keuzes omdat ze voor mij uiterst belangrijk zijn. Dus in zekere zin zwem ik stroomopwaarts, en als ik een film krijg aangeboden, accepteer ik hem enkel als hij echt de moeite loont. De keuzes die ik maak zijn altijd de mijne, en ik word nooit beïnvloed door iets of iemand anders.

Heb je totale autonomie met de projecten die je nu maakt?

Ja, toch wel. Mijn laatste film [“Le prince oublié”] werd mij aangeboden, het was geen eigen project. Maar ik ken de producer en het scenario werd naar mij gestuurd. Ik kon het aanpassen waar en wanneer ik wilde, dus we hebben dat samen en in onderling overleg doorgenomen, maar over het algemeen had ik carte blanche. Bovendien heeft in Frankrijk de regisseur het laatste woord, hij is echt verantwoordelijk voor de productie; in Amerika is het anders, daar is de producer le patron.

Na “The Artist” heb je ongetwijfeld tal van aanbiedingen uit Hollywood gekregen, maar ik heb de indruk dat je daar rustig je tijd voor neemt. Klopt dat?

Als je het hebt over een echte filmcarrière in Amerika, dan klopt dat, want dat ga ik niet nastreven. Maar de mogelijkheid om daar te werken, om samen te werken met Amerikaanse acteurs, en deel uit te maken van heel die Amerikaanse mythologie—dat klinkt natuurlijk erg aantrekkelijk. Ik krijg veel aanbiedingen om ginder te werken, maar tot nu toe is het dus nog niet gebeurd, ook omdat ik me intussen aan andere projecten had verbonden, zoals “The Search” [2014] en “Le Redoutable” [2017]. Dus het is eigenlijk een kwestie van prioriteiten.

Is het als bekroond filmregisseur voor je nu gemakkelijker om aan de nodige budgetten te geraken om je films te kunnen maken?

Er is nooit genoeg geld, je kan altijd meer gebruiken. Maar als het echt nodig is, en het is een project dat ik met volle overtuiging wil maken, dan ben ik bereid om het scenario tot op zekere hoogte aan te passen, om er zeker van te zijn dat ik de film kan maken. Het budget van mijn laatste film was gigantisch, maar als je met zulke bedragen kan werken, impliceert het ook dat het gewoon een duurdere film is om te maken, zo simpel is het. En wanneer je budget kleiner is dan hetgeen je nodig hebt of hoopt te krijgen, dan moet je creatief zijn en oplossingen zoeken. Zolang ik die creatieve bewegingsvrijheid krijg, heb ik daar geen problemen mee. Anderzijds weet ik ook, uit ervaring, dat je niet teveel compromissen mag sluiten. Maar over het algemeen is het mogelijk om vanuit een economische noodzaak een aantal oplossingen te bedenken en zo één of twee miljoen euro te besparen. Als je een scenario schrijft, zie je in gedachten hoe het er op het scherm zal uitzien, en wanneer je op basis van het budget aanpassingen moet maken, kun je je werk nog altijd anders bekijken, of een alternatief bedenken vanuit een ander perspectief of een andere invalshoek. De keuzes die je dan maakt, zijn nog steeds jouw keuzes. En als ik dat tot een goed einde kan brengen, dan kan ik ermee leven. Dus om op je vraag terug te komen, het financieren van de films die ik tot nu toe heb gemaakt, is vrij vlot verlopen.

Je kan goed samenwerken met je vaste acteurs, zoals je vrouw of Jean Dujardin, maar ook met je crewleden, zoals je vaste DP Guillaume Schiffman. Wat is zijn bijdrage aan je films?

We kunnen heel goed opschieten, we wonen zelfs in mekaars buurt. Voor mij is elke film alsof het mijn eerste film is, alsof ik alles opnieuw moet uitvinden. Dus je stapt een nieuwe wereld binnen en je moet jezelf afvragen, ‘Hoe gaan we dat aanpakken, en wat moeten we uitvinden om ervoor te zorgen dat het ook echt wérkt?’ Er zijn geweldige cameralui die altijd dezelfde beelden op dezelfde manier maken, maar zijn aanpak is anders. Hij heeft een open visie en creëert altijd een nieuwe en specifieke look voor elke film. Dat maakt het zo interessant en zo inspirerend.

Brussels International Film Festival, Brussel
22 juni 2019

“The Artist” (2011, trailer)

FILMS

LA CITÉ DE LA PEUR (1994) DIR Alain Berbérian PROD Charles Gassot SCR Dominique Farrugia, Alain Chabat, Chantal Lauby CAM Laurent Dailland ED Véronique Parnet MUS Philippe Chany CAST Chantal Lauby, Alain Chabat, Dominique Farrugia, Gérard Darmon, Sam Karmann, Patrick Lizana, Rosanna Arquette, Michel Hazanavicius (Régis)

DIDIER (1997) DIR – SCR Alain Chabat PROD Claude Berri CAM Laurent Dailland ED Roland Baubeau MUS Philippe Chany CAST Alain Chabat, Jean-Pierre Bacri, Pascal Gennesseaux, Laurent Dailland, Chantal Lauby, Claude Berri, Michel Hazanavicius (Fabrice), Josiane Balasko, Serge Hazanavicius

DELPHINE 1, YVAN 0 (1996) DIR Dominique Farrugia PROD Dominique Farrugia, Danielle Foatelli, Olivier Granier SCR Michel Hazanavicius, Dominique Farrugia CAM Pascal Gennesseaux, Catherine Georges, Nicolas Herdt, Beatrice Mizrahi ED Gaëlle Boutin, Gaëlle Ramillon, Marie-Blanche Colonna MUS Philippe Chany CAST Julie Gayet, Serge Hazanavicius, Alain Chabat, Dominique Farrugia, Lionel Abelanski, Amélie Pick, Thierry Roland, Yvan Attal, Michel Hazanavicius

LE CLONE (1998) DIR Fabio Conversi PROD Dominique Farrugia, Olivier Granier SCR Michel Hazanavicius, Fabio Conversi, Alexandre Pesle CAM Bruno de Keyzer ED Marie-Blanche Colonna MUS Jean-Louis Négro CAST Elie Semoun, Dieudonné, Smadi Wolfman, Axelle Abbadie, Pierre Vernier, Zinedine Soualem, Aurélie Remacle, Marie Guillard, Serge Hazanavicius

MES AMIS (1999) DIR – SCR Michel Hazanavicius PROD Olivier Granier, Dominique Farrugia CAM Laurent Machuel ED Xavier Loutreuil MUS Ludovic Bource, Kamel Ech-Cheik CAST Yvan Attal, Serge Hazanavicius, Karin Viard, Mathieu Demy, Lionel Abelanski, Léa Drucker, Thibault de Montalembert

MA FEMME EST UNE ACTRICE (2001) DIR – SCR Yvan Attal PROD Claude Berri CAM Rémy Chevrin ED Jennifer Augé MUS Brad Mehldau CAST Charlotte Gainsbourg, Yvan Attal, Terence Stamp, Noémi Lvovsky, Laurent Bateau, Keith Allen, Ludivine Sagnier, Annette Hazanavicius, Roschdy Zem, Michel Hazanavicius (Cameraman)

LES DALTON (2004) DIR Philippe Haïm PROD Saïd Ben Saïd, Yves Marmion SCR Michel Hazanavicius, Ramzy Bedia, Eric Judor CAM David Carretero ED Richard Marizy MUS Alexandre Azaria CAST Eric Judor, Ramzy Bedia, Saïd Errari, Romain Berger, Til Schweiger, Javivi, Marthe Villalonga, Jean Benguigui, Jean Dujardin, Elie Semoun, Kad Merad

OSS 117: LE CAIRE, NID D’ESPIONS (2006) DIR Michel Hazanavicius PROD Manuel Alduy, Nicolas Seydoux, Eric Altmayer, Nicolas Altmayer, Sidonie Dumas, Franck Chorot, Christophe Riandee, Bertrand Maheux SCR Jean-François Halin (adaptatie, Michel Hazanavicius, Jean-François Halin; boek, Jean Bruce) CAM Guillaume Schiffman ED Reynald Bertrand MUS Ludovic Bource, Kamel Ech-Cheik CAST Jean Dujardin, Bérénice Béjo, Aure Atika, François Damiens, Khalid Maadour, Constantin Alexandrov

OSS 117: RIO NE RÉPOND PLUS (2009) DIR Michel Hazanavicius PROD Eric Altmayer, Nicolas Altmayer, Clara Machado SCR Michel Hazanavicius, Jean-François Halin (personages, Jean Bruce) CAM Guillaume Schiffman ED Reynald Bertrand MUS Ludovic Bource CAST Jean Dujardin, Louise Monot, Rüdiger Vogler, Alex Lutz, Reem Kherici, Pierre Bellemare, Ken Samuels, Serge Hazanavicius

THE ARTIST (2011) DIR – SCR Michel Hazanavicius PROD Thomas Langmann CAM Guillaume Schiffman ED Michel Hazanavicius, Anne-Sophie Bion MUS Ludovic Bource CAST Jean Dujardin, Bérénice Bejo, John Goodman, James Cromwell, Penelope Ann Miller, Missi Pyle, Beth Grant, Ed Lauter, Joel Murray, Malcolm McDowell

LES INFIDÈLES (2012) DIR Michel Hazanavicius [enkel segment LA BONNE CONSCIENCE], regie andere segmenten, Emmanuelle Bercot, Fred Cavayé, Alexandre Courtès, Jean Dujardin, Jan Kounen, Eric Lartigau, Gilles Lellouche PROD Jean Dujardin, Marc Dujardin, Guillaume Lacroix, Éric Hannezo SCR Nicolas Bedos, Philippe Caverivière, Jean Dujardin, Stéphane Joly, Gilles Lellouche CAM Guillaume Schiffman ED Anny Danché, Julien Leloup MUS Evgueni Galperine, Pino D’Angiò CAST Jean Dujardin, Gilles Lellouche, Guillaume Canet, Manu Payet, Géraldine Nakache, Priscilla de Laforcade

THE SEARCH (2014) DIR – SCR Michel Hazanavicius PROD Michel Hazanavicius, Thomas Langmann CAM Guillaume Schiffman ED Michel Hazanavicius, Anne-Sophie Bion CAST Bérénice Bejo, Annette Bening, Maksim Emelyanov, Abdul Khalim Mamutsiev, Zukhra Duishvili, Lela Bagakashvili, Yuriy Tsuliro

JACKY AU ROYAUME DES FILLES (2014) DIR – SCR – MUS Riad Sattouf PROD Anne-Dominique Toussaint CAM Josée Deshaies ED Virginie Bruant CAST Vincent Lacoste, Charlotte Gainsbourg, Didier Bourdon, Anémone, Valérie Bonneton, Michel Hazanavicius (Justin), Noémie Lvovsky

RÉALITÉ (2014) DIR – SCR – MUS – CAM – ED Quentin Dupieux PROD Kevin Van Der Meiren, Diane Jassem CAST Alain Chabat, Jonathan Lambert, Élodie Bouchez, Kyla Kenedy, John Heder, Eric Wareheim, John Glover, Michel Hazanavicius (Award Presenter)

LE REDOUTABLE (2017) DIR Michel Hazanavicius PROD Michel Hazanavicius, Riad Sattouf, Florence Gastaud SCR Michel Hazanavicius (boek “Un an après” door Anne Wiazemsky) CAM Guillaume Schiffman ED Michel Hazanavicius, Anne-Sophie Bion CAST Louis Garrel, Stacy Martin, Bérénice Bejo, Micha Lescot, Grégory Gadebois, Félix Kysyl, Arthur Orcier, Michel Hazanavicius (enkel stem)

AU POSTE! (2018) DIR – SCR – CAM – ED Quentin Dupieux PROD Mathieu Verhaeghe, Thomas Verhaeghe MUS David Sztanke CAST Benoît Poelvoorde, Grégoire Ludig, Marc Fraize, Anaïs demoustier, Orelsan, Philippe Duquesne, Jacky Lambert, Michel Hazanavicius (First Policeman)

LE PRINCE OUBLIÉ (2020) DIR Michel Hazanavicius PROD Philippe Rousselet SCR Michel Hazanavicius, Noé Debré, Bruno Merle CAM Guillaume Schiffman ED Anne-Sophie Bion CAST Omar Sy, Bérénice Bejo, François Damiens, Théo Hellerman, Oudesh Rughooputh, Maxence Huet, Manon Koltès