Ik weet niet of het bij veel filmliefhebbers nog een belletje doet rinkelen, maar het bezoek dat filmregisseur Tim Burton vorig jaar aan Genk bracht ter gelegenheid van zijn tentoonstelling “The World of Tim Burton,” ging niet onopgemerkt voorbij. Uiteindelijk is hij niet voor niets reeds enkele decennia een van de meest creatieve, innovatieve, fantasierijke, visuele en succesvolle regisseurs van zijn generatie.

Eerder hadden New York, Parijs, Tokio, São Paolo en Praag zijn tentoonstelling verwelkomd, met honderden van zijn tekeningen en schilderijen, en vorig jaar was het dus de beurt aan de voormalige koolmijnsite (van 1917-1988, met meer dan 6000 mijnwerkers in de vroege jaren 1950), die met zijn volledig vernieuwde C-Mine locatie tien theaters telt, alsook tentoonstellingshallen, een school, enz. Burtons tentoonstelling werd in augustus 2018 geopend en liep tot 28 november van vorig jaar. In totaal kwamen ca. 80.000 bezoekers, waaronder veel belangstellenden uit het buitenland, van nabij uitpluizen hoe het creatieve brein van Tim Burton echt functioneert.

De man, geboren in Burbank, Californië, in 1958, studeerde animatie aan CalArts—het California Institute for the Arts—alvorens in Disney’s animatieafdeling aan de slag te gaan. Ondertussen had hij als tiener in zijn achtertuin al een paar kortfilms gemaakt, maar hij werd pas opgemerkt toen hij de stop-motion animatieshort “Vincent” (1982, verteld door Vincent Price) voor Disney maakte. En de rest, zoals ze zeggen, is geschiedenis.

Als filmregisseur, producent, scenarioschrijver/auteur en animator maakte hij door de jaren heen verschillende blockbusters, waaronder “Batman” (1989), het vervolg “Batman Returns” (1992) en “Alice in Wonderland” (2010, zijn grootste box office hit met een wereldwijde omzet van meer dan een miljard dollar). Maar hij kwam, naar eigen zeggen, het best tot zijn recht met donkere, gotische, vaak excentrieke horror- en fantasiefilms zoals “Edward Scissorhands” (1990), “Sleepy Hollow” (1999) en “Frankenweenie” (2012). In de loop der jaren heeft hij meermaals samengewerkt met Johnny Depp en componist Danny Elfman, en hij castte vaak zijn toenmalige partners en actrices Lisa Marie (jaren 90) en Helena Bonham Carter (jaren 2000).

Tijdens zijn verblijf in Genk was Tim Burton beschikbaar voor een korte persconferentie, waarvan hier de neerslag.

Mr. Burton, wat vind je van de verschillende locaties waar ‘The World of Tim Burton’ tot dusver werd tentoongesteld?

Elke plaats is anders, maar de locaties waren allemaal fantastisch. Hier in dit grandioze gebouw, met al die machines, is het gewoon ongelooflijk. Het is een prachtig gebouw en het is geweldig dat een vroegere koolmijn zoiets artistieks wordt, je voélt het gewoon. Het is een boeiend concept voor iedereen met artistieke ambities om die gevoelens te uiten.

Geeft dit gebouw je inspiratie?

Ja, want het is echt indrukwekkend. Het is duidelijk dat het vroeger voor de arbeiders die in de mijn gingen werkten, een heel ander gevoel moet geweest zijn om dit gebouw binnen te gaan. Het is lovend dat het niet is afgebroken en is omgevormd tot hetgeen het nu is.

Kun je iets vertellen over de ontwikkeling van je visuele stijl in je werk en in je films?

Wat ik leuk vind aan deze tentoonstelling, is dat hij toont hoe het is om te werken. Ik ben niet echt een begenadigd filmmaker of een geweldige kunstenaar, maar ik hou van het parcours dat ik heb afgelegd, hoe je een bepaald idee in je hoofd ontwikkelt en hoe het uiteindelijk iets totaal anders kan worden. Het kan uitgroeien tot een film, soms wordt het een tekening, of een boek, of wat dan ook. Daar gaat het om, en dat is wat me ertoe heeft aangezet dingen te maken en creatief bezig te zijn.

Hoe voelde het voor je toen je voor de allereerste keer naar je tentoonstelling keek, en je verleden en je carrière te overschouwen?

Voordat de tentoonstelling voor het eerst in het MoMA in 2009 opende, kwam Jenny [curator Jenny He] naar me toe en zei ze, ‘We willen graag je spullen doorzoeken.’ Dus ze begonnen te kijken wat ik had, ze vonden allerlei spullen in laden, in dozen, in kasten, allerlei dingen waarvan ik niet eens meer wist dat ik ze nog had, dus voor mij was het als de meest surrealistische ervaring ooit. Ik heb die tekeningen altijd gemaakt voor projecten die ik wilde doen, en net als archeologen hebben ze alles rustig bekeken en is de tentoonstelling uitgegroeid tot wat hij nu is, en zoals alles nu wordt voorgesteld. Voor mij was het als een out-of-body ervaring, alsof je je vuile was buitenhangt. Ik had niet verwacht dat ik dit zou te zien krijgen, dus het was heel spannend en surrealistisch. Het was een grote verrassing voor mij, en ik was er zeker nooit zelf aan begonnen.

C-Mine, Genk
28 september 2018

FILMS

THE MUPPET MOVIE (1979) DIR James Frawley PROD Jim Henson SCR Jack Burns, Jerry Juhl CAM Isidore Mankofsky ED Christopher Greenbury MUS Paul Williams, Kenny Ascher CAST Jim Henson, Frank Oz, Jerry Nelson, Richard Hunt, David Goelz (voice only); Charles Durning, Edgar Bergen, Milton Berle, Mel Brooks, James Coburn, Dom DeLuise, Elliott Gould, Bob Hope, Madeline Kahn, Carol Kane, Cloris Leachman, Steve Martin, Richard Pryor, Telly Savalas, Orson Welles, Tim Burton (Muppet Performer [geen screen credit])

PEE-WEE’S BIG ADVENTURE (1985) DIR Tim Burton PROD Robert Shapiro SCR Paul Reubens, Phil Hartman, Michael Varhol CAM Victor J. Kemper ED Billy Weber MUS Danny Elfman CAST Paul Reubens, Elizabeth Daily, Mark Holton, Diane Salinger, Judd Omen, Monte Landis, Phil Hartman, Tim Burton (Thug in Alley [geen screen credit])

BEETLEJUICE (1988) DIR Tim Burton PROD Larry Wilson, Michael Bender, Richard Hashimoto SCR Michael McDowell, Warren Skaaren (verhaal, Michael McDowell, Larry Wilson) CAM Thomas E. Ackerman ED Jane Kurson MUS Danny Elfman CAST Alec Baldwin, Geena Davis, Michael Keaton, Winona Ryder, Annie McEnroe, Catherine O’Hara, Sylvia Sidney

BATMAN (1989) DIR Tim Burton PROD Peter Guber, Jon Peters SCR Sam Hamm, Warren Skaaren (verhaal, Sam Hamm; personages, Bob Kane) CAM Roger Pratt ED Ray Lovejoy MUS Danny Elfman CAST Jack Nicholson, Michael Keaton, Kim Basinger, Robert Wuhl, Pat Hingle, Billy Dee Williams, Michael Gough, Jack Palance

EDWARD SCISSORHANDS (1990) DIR Tim Burton PROD Tim Burton, Denise Di Novi SCR Caroline Thompson (verhaal, Tim Burton, Caroline Thompson) CAM Stefan Czapsky ED Richard Halsey, Colleen Halsey MUS Danny Elfman CAST Johnny Depp, Winona Ryder, Dianne Wiest, Anthony Michael Hall, Kathy Baker, Anthony Olivieri, Conchata Ferrell, Alan Arkin, Vincent Price

BATMAN RETURNS (1992) DIR Tim Burton PROD Tim Burton, Denise Di Novi SCR Daniel Waters (verhaal, Daniel Waters, Sam Hamm; personages, Bob Kane) CAM Stefan Czapsky ED Chris Lebenzon, Bob Badami MUS Danny Elfman CAST Michael Keaton, Danny DeVito, Michelle Pfeiffer, Christopher Walken, Michael Gough, Michael Murphy, Pat Hingle, Paul Reubens, Diane Salinger

SINGLES (1992) DIR – SCR Cameron Crowe PROD Cameron Crowe, Richard Hashimoto CAM Tak Fujimoto, Ueli Steiger ED Richard Chew MUS Paul Westerberg CAST Bridget Fonda, Campbell Scott, Kyra Sedgwick, Sheila Kelley, Jim True-Frost, Matt Dillon, Bull Pullman, James Le Gros, Eric Stoltz, Tom Skerritt, Cameron Crowe, Tim Burton (Brian)

HOFFA (1992) DIR Danny DeVito PROD Danny DeVito, Caldecot Chubb, Edward R. Pressman SCR David Marnet CAM Stephen H. Burum ED Ronald Roose, Lynzee Klingman MUS David Newman CAST Jack Nicholson, Danny DeVito, Armand Assante, J. T. Walsh, John C. Reilly, Frank Whaley, Kevin Anderson, Jon Favreau, Tim Burton (Corpse [geen screen credit])

THE NIGHTMARE BEFORE CHRISTMAS (1993, animatie) DIR Henry Selick PROD Tim Burton, Denise Di Novi SCR Caroline Thompson (adaptatie, Michael McDowell; verhaal en personages, Tim Burton) CAM Pete Kozachik ED Stan Webb MUS Danny Elfman CAST (stemmen) Danny Elfman, Chris Sarandon, Catherine O’Hara, William Hickey, Glenn Shadix, Paul Reubens, Ken Page, Edward Ivory

CABIN BOY (1994) DIR Adam Resnick PROD Tim Burton, Denise Di Novi SCR Adam Resnick (verhaal, Adam Resnick, Chris Elliott) CAM Steve Yaconelli ED Jon Poll MUS Steve Bartek CAST Chris Elliott, Ritch Brinkley, James Gammon, Brian Doyle-Murray, Brion James, Melora Walters, David Letterman, Russ Tamblyn, Ricki Lake, Alfred Molina

ED WOOD (1994) DIR Tim Burton PROD Tim Burton, Denise Di Novi SCR Scott Alexander, Larry Karaszewski (boek, Rudolph Grey) CAM Stefan Czapsky ED Chris Lebenzon MUS Howard Shore CAST Johnny Depp, Martin Landau, Sarah Jessica Parker, Jeffrey Jones, G. D. Spradlin, Vincent D’Onofrio, Bill Murray, Lisa Marie, Juliet Landau

BATMAN FOREVER (1995) DIR Joel Schumacher PROD Tim Burton, Peter Macgregor-Scott SCR Akiva Goldsman, Janet Scott Batchler, Lee Batchler (verhaal, Janet Scott Batchler, Lee Batchler; personages, Bob Kane) CAM Stephen Goldblatt ED Mark Stevens, Dennis Virkler MUS Elliott Goldenthal CAST Val Kilmer, Tommy Lee Jones, Jim Carrey, Nicole Kidman, Chris O’Donnell, Michael Gough, Pat Hingle, Drew Barrymore, Rene Auberjonois, Ed Begley Jr.

MARS ATTACKS! (1996) DIR Tim Burton PROD Tim Burton, Larry Franco SCR Jonathan Gems (ook verhaal; trading cards, Norman Saunders, Len Brown, Bob Powell, Woody Gelman, Wally Wood) CAM Peter Suschitzky ED Chris Lebenzon MUS Danny Elfman CAST Jack Nicholson, Glenn Close, Annette Bening, Pierce Brosnan, Danny DeVito, Martin Short, Sarah Jessica Parker, Michael J. Fox, Rod Steiger, Tom Jones, Lukas Haas, Natalie Portman, Jim Brown, Lisa Marie, Sylvia Sidney, Paul Winfield, Pam Grier, Jack Black, Christina Applegate, Jerzy Skolimowski, Barbet Schroeder

JAMES AND THE GIANT PEACH (1996, animatie) DIR Henry Selick PROD Tim Burton, Denise Di Novi SCR Steve Bloom, Jonathan Roberts, Karey Kirkpatrick (boek, Roald Dahl) CAM Pete Kozachik (animatie), Hiro Narita (live action) ED Stan Webb MUS Randy Newman CAST (stemmen) Simon Callow, Richard Dreyfuss, Jane Leeves, Joanna Lumley, Miriam Margolyes, Pete Postlethwaite, Susan Sarandon, Paul Terry

SLEEPY HOLLOW (1999) DIR Tim Burton PROD Scott Rudin, Adam Schroeder SCR Andrew Kevin Walker (screen story, Andrew Kevin Walker, Kevin Yagher; verhaal ‘The Legend of Sleepy Hollow,’ Washington Irving) CAM Emmanuel Lubezki ED Chris Lebenzon, Joel Negron MUS Danny Elfman CAST Johnny Depp, Christina Ricci, Miranda Richardson, Michael Gambon, Casper Van Dien, Jeffrey Jones, Christopher Walken, Lisa Marie, Christopher Lee, Martin Landau

PLANET OF THE APES (2001) DIR Tim Burton PROD Richard D. Zanuck SCR Mark Rosenthal, Lawrence Konner, William Broyles, Jr. CAM Philippe Rousselot ED Chris Lebenzon MUS Danny Elfman CAST Mark Wahlberg, Tim Roth, Helena Bonham Carter, Michael Clarke Duncan, Paul Giamatti, Estella Warren, David Warner, Lisa Marie, Rick Baker, Charlton Heston

BIG FISH (2003) DIR Tim Burton PROD Richard D. Zanuck, Bruce Cohen SCR John August (boek, Daniel Wallace) CAM Philippe Rousselot ED Chris Lebenzon MUS Danny Elfman CAST Albert Finney, Ewan McGregor, Billy Crudup, Jessica Lange, Helena Bonham Carter, Alison Lohman, Robert Guillaume, Marion Cotillard, Miley Cyrus

CHARLIE AND THE CHOCOLATE FACTORY (2005) DIR Tim Burton PROD Richard D. Zanuck, Brad Grey SCR John August (boek, Roald Dahl) CAM Philippe Rousselot ED Chris Lebenzon MUS Danny Elfman CAST Johnny Depp, Freddie Highmore, Helena Bonham Carter, David Kelly, Noah Taylor, Missi Pyle, James Fox, Christopher Lee

CORPSE BRIDE (2005, animatie) DIR Tim Burton, Mike Johnson PROD Tim Burton, Allison Abbate SCR John August, Caroline Thompson, Pamela Pettler (personages, Tim Burton, Carlos Grangel) CAM Pete Kozachik ED Chris Lebenzon, Jonathan Lucas MUS Danny Elfman CAST (stemmen) Johnny Depp, Helena Bonham Carter, Emily Watson, Tracy Ullman, Paul Whitehouse, Joanna Lumley, Albert Finney, Richard E. Grant, Christopher Lee, Danny Elfman

SWEENET TODD: THE DEMON BARBER OF FLEET STREET (2007) DIR Tim Burton PROD Richard D. Zanuck, John Logan, Laurie MacDonald SCR John Logan (musical, Hugh Wheeler; adaptatie, Christopher Bond) CAM Darius Wolski ED Chris Lebenzon CAST Johnny Depp, Helena Bonham Carter, Alan Rickman, Timothy Spall, Sacha Baron Cohen, Jamie Campbell Bower, Laura Michelle Kelly

9 (2009, animatie) DIR Shane Acker PROD Tim Burton, Jim Lemley, Dana Ginsburg, Timur Bekmambetov SCR Pamela Pettler (verhaal, Shane Acker) CAM Kevin R. Adams ED Nick Kenway MUS Deborah Lurie CAST (stemmen) Elijah Wood, Jennifer Connelly, Crispin Glover, Christopher Plummer, Martin Landau, John C. Reilly, Fred Tatasciore, Alan Oppenheimer

ALICE IN WONDERLAND (2010) DIR Tim Burton PROD Richard D. Zanuck, Joe Roth, Jennifer Todd, Suzanne Todd SCR  CAM Darius Wolski ED Chris Lebenzon MUS Danny Elfman CAST Johnny Depp, Mia Wasikowska, Helena Bonham Carter, Anne Hathaway, Crispin Clover, Matt Lucas, Michael Sheen, Alan Rickman, Imelda Staunton (enkel stem), Christopher Lee (enkel stem)

DARK SHADOWS (2012) DIR Tim Burton PROD Richard D. Zanuck, Johnny Depp, Christl Dembrowski, David Kennedy, Graham King SCR Seth Grahame-Smith (verhaal, Seth Grahame-Smith, John August; televisiereeks, Dan Curtis) CAM Bruno Delbonnel ED Chris Lebenzon MUS Danny Elfman CAST Johnny Depp, Michelle Pfeiffer, Helena Bonham Carter, Eva Green, Jackie Earle Haley, Jonny Lee Miller, Bella Heathcote, Chloë Grace Moretz, Christopher Lee, Alice Cooper

ABRAHAM LINCOLN: VAMPIRE HUNTER (2012) DIR Timur Bekmambetov PROD Tim Burton, Timur Bekmambetov, Jim Lemley SCR Seth Grahame-Smith (ook boek) CAM Caleb Deschanel ED William Hoy MUS Henry Jackman CAST Benjamin Walker, Dominic Cooper, Anthony Mackie, Mary Elizabeth Winstead, Rufus Sewell, Marton Csokas, Jimmi Simpson

MEN IN BLACK 3 (2012) DIR Barry Sonnenfeld PROD Laurie MacDonald, Walter F. Parkes SCR Etan Cohen (Malibu comic, Lowell Cunningham) CAM Bill Pope ED Don Zimmerman MUS Danny Elfman CAST Will Smith, Tommy Lee Jones, Josh Brolin, Jemaine Clement, Emma Thompson, Michael Stuhlbarg, Mike Colter, Nicole Scherzinger, Alice Eve, Rick Baker, Barry Sonnenfeld, Justin Bieber, Lady Gaga, Rip Torn, Tim Burton (Alien on TV Monitors [geen screen credit])

FRANKENWEENIE (2012, animatie) DIR Tim Burton PROD Tim Burton, Allison Abbate SCR John August (origineel idee, Tim Burton; scenario kortfilm FRANKENWEENIE [1984], Leonard Ripps) CAM Peter Sorg ED Chris Lebenzon, Mark Solomon MUS Danny Elfman CAST (stemmen) Catherine O’Hara, Martin Short, Martin Landau, Charlie Tahan, Atticus Shaffer, Winona Ryder, Robert Capron, Conchata Ferrell, Christopher Lee

BIG EYES (2014) DIR Tim Burton PROD Tim Burton, Scott Alexander, Larry Karaszewski SCR Scott Alexander, Larry Karaszewski, Lynette Howell Taylor CAM Bruno Delbonnel ED JC Bond MUS Danny Elfman CAST Amy Adams, Christopher Waltz, Danny Huston, Krysten Ritter, Jason Schwatrzman, Terence Stamp, Jon Polito

MISS PEREGRINE’S HOME FOR PECULIAR CHILDREN (2016) DIR Tim Burton PROD Peter Chernin, Jenno Topping SCR Jane Goldman (boek, Ransom Riggs) CAM Bruno Delbonnel ED Chris Lebenzon MUS Michael Higham, Matthew Margeson CAST Eva Green, Asa Butterfield, Samuel L. Jackson, Judi Dench, Rupert Everett, Allison Janney, Terence Stamp, Tim Burton (Passenger on an Attraction [geen screen credit])

DUMBO (2018) DIR Tim Burton PROD Katterli Frauenfelder, Justin Springer, Ehren Kruger, Derek Frey EXEC PROD Tim Burton SCR Ehren Kruger (boek, Helen Aberson, Harold Pearl) CAM Ben Davis ED Chris Lebenzon MUS Danny Elfman CAST Eva Green, Colin Farrell, Michael Keaton, Danny DeVito, Alan Arkin, Lucy DeVito, Sandy Martin