Italië, 1901. Agata, de moeder van een doodgeboren kind, besluit alleen door Italië te reizen op zoek naar een wonder voor haar baby. Een missie die toen niet geheel zonder gevaar was voor een jonge vrouw. Onderweg krijgt ze hulp van de zwervende Lynx en samen trotseren ze tal van vooroordelen en het betoverende maar intimiderende Italiaanse landschap. Door het camerawerk zorgt het idyllische landschap voor een mythisch decor dat van “Piccolo corpo” een historisch drama maakt over moederschap, onverwachte vriendschap en de kracht van vrouwen.

Na een paar kortfilms en documentaires is “Piccolo corpo” (ook bekend als “Small Body”) de debuutfilm van de Italiaanse cineaste Laura Samani (geb. 1989). Ze had eerder filosofie en literatuur gestudeerd aan de universiteit van Pisa, en nadien regie aan het Centro Sperimentale di Cinematografia in Rome. Haar afstudeerfilm, “La santa che dorme” (ook bekend als “The Sleeping Saint”), ging in 2016 in première op de Cinéfondation van het Filmfestival van Cannes. De kortfilm oogstte veel bijval en werd bekroond op verschillende internationale festivals. “Piccolo Corpo” kende vorig jaar zijn wereldpremière op het Filmfestival van Cannes tijdens de Semaine de la Critique, en hij was later ook te zien op o.m. het Toronto International Film Festival, het BFI London Film Festival en het Arras Film Festival.

Laura Samani praat hier over “Piccolo corpo” en hoe de film tot stand kwam in een gesprek dat beschikbaar was in de persmap van de film; het werd lichtjes aangepast en bewerkt om een en ander te verduidelijken.

“Piccolo corpo” loopt in de Belgische zalen vanaf 27 juli 2022. Verdeler: Vedetta.

“In 2016 ontdekte ik dat er in Trava, in Friuli Venezia-Giulia, een heiligdom was waar tot de 19de eeuw bijzondere wonderen zouden plaatsvinden: doodgeboren baby’s konden er heel even tot leven worden gewekt door ze even te laten ademen. Dat was nodig om hen te kunnen dopen, zoniet werden ze begraven in ongewijde grond, net zoals je een dode kat zou begraven. Waren ze niet gedoopt, dan zouden ze nooit een naam of identiteit hebben; hun zielen zouden eeuwig in het ongewisse ronddwalen. De plaatsen waar dit gebeurde—toen beschouwd als heiligdommen—vond men in de Alpen. In Frankrijk alleen al waren er ca. tweehonderd. Verrassend genoeg zijn deze verhalen nu bijna totaal onbekend, ofschoon het toen een bekend fenomeen was. Het verhaal van deze wonderen bleef ergens in mijn geheugen hangen en vroeg bijna om aandacht. Eén ding viel me daarin op: meestal waren het mannen die met de kleine lichamen van hun baby’s naar de heiligdommen trokken. De vrouwen die net waren bevallen, waren immers aan hun bed gekluisterd. Dus de eerste vraag die ik aan mijn co-scenaristen, Elisa Dondi en Marco Borromei, stelde, was, ‘Wat gebeurt er met de vrouw in bed? Wat als zij besluit om te gaan?’ Zo begonnen we aan het scenario met slechts twee zekerheden: we hadden het hoofdpersonage van Agata, de moeder, en dit is haar eerste zwangerschap.

Wanneer de baby dood wordt geboren, treurt Agata, maar ze kan deze gebeurtenis niet achter zich laten, zoals iedereen om haar heen wel lijkt te doen. Voor mij is het cruciaal in het verhaal wanneer een personage in opstand komt. Want dat is wat Agata doet; haar revolte is in de ogen van anderen schandalig omdat ze ingaat tegen haar geloof en de wetten van de natuur. Er komt dan vaak een moment, meestal ‘s nachts, waarop je keuze duidelijk wordt ​​en er geen alternatief is. Daarom besluit Agata haar instinct te volgen, en zonder het aan iemand te vertellen, gaat ze op reis met haar baby in een kleine doos. Alleen. Het is duidelijk dat zulke pogingen om baby’s even te reanimeren niet werden goedgekeurd door de Kerk, omdat het een misbruik was van de sacramenten en zelfs aanleunde bij hekserij. Maar Agata onderneemt de reis en gaat op zoek naar het onbekende. Ze verlaat haar roots en riskeert zichzelf te verliezen en mogelijk zelf voor dood achter te blijven. Terwijl het enkel haar wens is om haar dochter een naam te geven en haar te kunnen loslaten; beiden zijn op dat moment twee verschillende individuen, ook al is haar reis een ultieme poging om de symbiose tussen moeder en dochter in tijd te kunnen rekken. Na de zwangerschap waarbij ze haar baby negen maanden lang tot ontwikkeling bracht, draagt ze het kindje nu op haar rug. Het is fysiek een zware reis.

Agata had een reisgenoot nodig en zo kwam het personage van Lynx tot stand: wild en sluw. Liefhebben is compromissen sluiten en verzwakt worden. Lynx wijst Agata de weg en biedt bescherming, maar wat hij van haar terugkrijgt, is even belangrijk om te overleven. Een hechte band met iets dat je zeer dierbaar is, de toewijding, opoffering en het gevoel ergens bij te horen waar je geen controle over hebt, maakt je kwetsbaar. Dankzij Agata wordt Lynx geconfronteerd met de vrouwelijke kant van het archetype, die ook de donkere kant van de liefde durft te accepteren: pijn.

Ook al heb ik de film in mijn thuisland opgenomen, dat wil niet zeggen dat dit een lokaal verhaal is. Ik denk dat verhalen overal hetzelfde zijn. Ik heb de film in chronologische volgorde opgenomen zodat ik dezelfde reis ondernam als Agata, van de lagune van Caorle en Bibione naar de bergen van Carnia en Tarvisiano. De film is met ons meegegroeid, net als wij met de film. Terwijl ik op zoek was naar de juiste locaties, ontmoette ik mensen die personages in de film werden, of misschien was het andersom, omdat je het ene niet kan loskoppelen van het andere. Bijna gans de cast bestaat uit niet-professionele acteurs. De meesten hebben nog nooit eerder geacteerd, in sommige gevallen zijn het zelfs hele gezinnen. Dat is ook de reden waarom ik de film heb opgenomen in de dialecten Veneto en Friuli, niet alleen om de authentieke taal van die tijd te benadrukken, maar ook om de verschillende variaties te behouden zodat de mensen zich zoveel mogelijk op de meest natuurlijke manier konden uiten. In de tweede helft van de 19e eeuw begon men het gestandaardiseerde Italiaans op te leggen en dat ging zo door onder het fascisme. Het was een politieke operatie om het grondgebied te beheersen en een enorme culturele verarming veroorzaakte, maar dat is gelukkig niet gebeurd vanwege de grote verscheidenheid aan verschillende idiomen. Dialecten zijn een kostbare verrijking: zo betekent het woord ‘kind’ in het Friuli-dialect frut omdat een kind de vrucht is van zijn ouders.

Om verschillende redenen en vaak niet gerelateerd aan het verhaal zelf, vonden wij—alle betrokkenen—iets van onszelf terug in het verhaal en de thema’s. Daarom praatten we vaak meer over het leven dan over film, en we leerden veel van elkaar; soms was ik degene die hen regisseerde en op andere momenten waren zij degenen die mij leidden. Veelzijdigheid is de beste troef als je iets wil creëren. In de film vind je God niet terug in wonderen of in gebeden, of in een dogma dat het hiernamaals verdeelt in paradijs, hel en alles er tussenin. God bestaat op een ander niveau: in Lynx, die in niets gelooft en dus onaangetast is door de premisse van wonderen; in Agata, die woede aanwendt om de grenzen van wat mogelijk is te hertekenen; en in de relatie tussen hen beiden met opvattingen en meningen die heel even minder pijnlijk zijn. Er is een dunne lijn die het leven van de dood scheidt, de werkelijkheid van de magie, de mogelijkheden waarop we hadden gehoopt en de tijd die ons nog rest. Ik hoop dat deze film meer ruimte creëert zonder in de veronderstelling te moeten leven om absolute antwoorden te vinden.”

“Piccolo Corpo” (2021, trailer)

PICCOLO CORPO (2021) DIR Laura Samani PROD Alberto Fasulo, Nadia Trevisan SCR Laura Samani, Elisa Dondi, Marco Borromei CAM Mitja Licen ED Chiara Dainese MUS Fredrika Stahl CAST Celeste Cescutti, Ondina Quadri