“Beats” is de vierde speelfilm van de Schotse filmmaker, scenarist en voormalig editor Brian Welsh (geb. 1981) en speelt zich af in de zomer van 1994. Tegen de achtergrond van de rave cultuur volgt dit uitbundige, aangrijpende en geestige drama de personages van Johnno en Spanner in hun oprechte vriendschapsband en hun plannen om een ondergronds rave event bij te wonen, voordat door een samenloop van omstandigheden hun wegen zullen scheiden.

Rave muziek vond zijn oorsprong in Londen in de late jaren 1950 en het is niet te verwonderen dat de film een forse soundtrack kan aanbieden, maar gelukkig staat de volumeknop in “Beats” niet altijd op het hoogste niveau. De film brengt vooral het verhaal over een hechte vriendschap tussen een aantal jongeren en de plot speelt zich af tijdens een periode dat de music scene in Schotland een grondige metamorfose onderging. “Beats” is gebaseerd op een one-man toneelstuk van Kieran Hurley, en Steven Soderbergh was uitvoerend producent van de film.

Filmregisseur Brian Welsh was één van de gasten op het afgelopen Film Fest Gent om de film er te introduceren en waar dit interview werd afgenomen. “Beats” loopt vanaf 13 november in de Belgische zalen. Verdeler: September Film.

Hoe ben je vertrokken van het toneelstuk van Kieran Hurley om te komen tot het uiteindelijke resultaat van “Beats”?

Wel, er kwam veel persoonlijke ervaring kijken bij de adaptatie van het toneelstuk. Hij zat daar op het podium met een microfoon, een dj speelde muziek, er waren een aantal rave beelden op de achtergrond en er lag een witte pil op tafel. Hij vertelde dan het verhaal dat plaatsvond in 1994 met de personages van Johnno, Alison, Spanner en Robert, en de gebeurtenissen op die ene avond. Je voelde gewoon de energie tijdens dat toneelstuk, het was een hele ervaring, bedwelmend en tegelijkertijd ook poëtisch, en daarom wilde ik met hem samenwerken en om een rave story te vertellen. Zo lag zijn toneelstuk aan de basis van de belevenissen die de personages in Schotland meemaken. Kieran en ik hebben allebei ongeveer eenzelfde familiale achtergrond en het klikte meteen tussen ons. Het schrijven van het scenario was dan ook een boeiende ervaring.

Als je praat met regisseurs die ook hun eigen scenario’s schrijven, zeggen ze vaak dat het een moeilijk proces is. Ben je het daar mee eens?

Heel zeker, soms is het schrijven van een scenario als het oplossen van een Rubiks kubus, omdat je zoveel dingen wil vertellen en je probeert een manier te vinden om je ideeën te ventileren in een dialoog die rijk is aan subtekst. Dat vraagt veel energie.

Als je de film ziet, lijkt het op het eerste zicht een coming-of-age verhaal, maar er schuilt veel meer achter, niet?

Ja, “Beats” speelt zich af in Schotland dat zich toen in een overgangsfase bevond, want 1994 was het jaar dat John Smith, de leider van de Labour Party, stierf, en zijn opvolger die luisterde naar de naam Tony Blair en die Labour leidde, kwam met een schijnbaar vernieuwd conservatisme. Dat leek toen heel interessant, maar het heeft weinig mensen echt vooruit geholpen. Op dat moment introduceerde de conservatieve partij in het parlement een nieuwe wet, de Criminal Justice and Public Order Act 1994 die openlucht rave party’s met hun aanhoudende en repetitieve beats verbood. Maar het ging niet enkel om het verbieden van die rave party’s, de Criminal Justice Bill legde ook een aantal beperkingen op aan tal van alternatieve levensstijlen. De film gaat dus over heel wat meer, zoals het idealisme van de jeugd dat na verloop van tijd door de samenleving wordt uitgehold en hoe we omgaan met onze behoefte om onze identiteit te behouden. Dat is voor mij een belangrijke boodschap in de film.

Je casting is erg indrukwekkend. Het deed me denken aan hetgeen Alan Parker verwezenlijkte met “The Commitments” [1991], hij werkte toen ook met jonge, onbekende maar ongelooflijk getalenteerde acteurs.

Ik geloof in het jong Schots acteertalent dat voorhanden is, er schuilt een zekere chemie en eerlijkheid in deze acteurs, en ze beleven plezier aan hun werk. Bovendien, ik ben geen vragende partij om een grote naam te casten—dat is eerder een bekommernis die de geldschieters of distributeurs je in de mond willen leggen, door te zeggen, ‘Je zou dit en dat kunnen doen als je die persoon in je film hebt.’ Maar Schotland trekt op dat punt altijd aan het kortste eind: in de meeste films die in Schotland worden uitgebracht of die zich er afspelen, zie je doorgaans geen Schotse acteurs. Dus ik wilde vertrekken met een sterk team van jonge Schotten, en ik had het geluk om Lorn Macdonald, Cristian Ortega, Rachel Jackson, Amy Manson, Gemma McElhinney te vinden—om er maar een paar te noemen. Ze gaven allemaal het beste van zichzelf. Het loonde echt de moeite en we hadden veel plezier bij het maken van de film.

Toen je het scenario schreef, had je misschien al enkele van hen in gedachten?

Nee. Wij hebben in Schotland een sterke traditie in het theater waar enorm veel talent is te vinden. De grote uitdaging was vooral om een ensemble cast te vinden, zodat iedere acteur een deel wordt van de puzzel, en dat is een interessant proces. Lorn Macdonald bijvoorbeeld werd eerst gevraagd voor de rol van Johnno—uiteindelijk gespeeld door Cristian Ortega—ik wist dat hij een zeer getalenteerd acteur was, maar toch zat het bij zijn eerste lezing niet helemaal juist, vond ik, en nadien vroeg ik hem om terug te komen en een lezing te doen voor het personage van Spanner. En plots bracht hij die humor en dat soort gevoel van ‘ik hoor bij die groep jongeren.’ En Cristian Ortega is de beste vriend van Laura Fraser, zij kennen mekaar nog van de toneelschool.

Aangezien je met al die jonge acteurs werkte, had je misschien een bepaalde aanpak, een specifieke werkwijze voordat je begon met de opnamen?

Ja. Ik repeteer graag, en probeer een sfeer te creëren waardoor de acteurs het gevoel hebben dat ze echt kunnen spelen. Ik bekijk hen niet als modellen, maar hecht gewoon veel belang aan hetgeen ze bijdragen in een stressvrije en speelse omgeving, zodat ze gewoon hun ding kunnen doen, ook wanneer de klok genadeloos tikt [lacht].

Wat je nu op het scherm ziet, dat is ook hetgeen je in gedachten had voordat je met de opnamen begon?

De geest, de toon, de energie, dat is precies wat we wilden, maar er zijn altijd een aantal dingen waarin je wordt beknot. Je hoopt altijd dat het verhaal vooruit gaat, en dan gebeurt het dat je bepaalde ideeën té uitgebreid of té uitvoerig beschrijft en dat allemaal mee in je scenario opneemt, vooral omdat je zeker wil zijn dat je alles zo duidelijk mogelijk kan overbrengen en niets over het hoofd ziet. Een geldschieter wil immers altijd zekerheid, hij wil waar voor zijn geld: weten die jonge filmmakers wel wat ze doen? En daarom ga je sommige dingen extra benadrukken. Maar over het algemeen denk ik dat “Beats” een getrouwe weergave is van wat we wilden maken.

Hoe reageerde het publiek na de eerste vertoningen?

Ik heb gemerkt dat er één moment in de film is dat mensen soms lachen terwijl dat niet zo bedoeld is. Het gebeurde slechts af en toe, dus denk ik dat het misschien iets zegt over het publiek dat toen in de zaal zat [lacht]. Ik werkte voordien nog als editor en heb dat ook op de filmschool gestudeerd, en dat heeft me wel geholpen, ik heb op de set zelfs de neiging alles in mijn hoofd al te monteren. Ik kijk voortdurend op de monitor, hoe ziet het eruit, en bovendien maak ik meerdere takes want om het echt te laten werken, heb je best voldoende materiaal om uit te kiezen. Vooral bij comedy of wanneer je de acteurs een gevoel van vrijheid geeft.

Denk je dat je deze film had kunnen maken zonder de inbreng van producer Steven Soderbergh?

Had ik de film zonder hem kunnen maken… Het heeft zeker geholpen. Alleen zijn naam al opende veel deuren die eerder gesloten bleven. Heel vaak zit je aan tafel met een geldschieter die naar je kijkt en niet echt gelooft dat je wel een filmregisseur bent, totdat je de naam Steven Soderbergh laat vallen, en dan is iedereen ineens erg geïnteresseerd.

Heeft hij je advies gegeven tijdens de voorbereidingen of tijdens de opnamen?

Ja. Hij had de verschillende versies van het scenario gelezen en had tijdens de opnamen ook gezien wat we hadden ingeblikt. Hij bezorgde zijn notities, die waren zeer gedetailleerd, en je mag stellen dat pakweg negentig procent daarvan in de film zit, gewoon omdat ze zo perfect waren. Hij vroeg zich ook af of het echt nodig was om de film in zwart-wit op te nemen, want dergelijke films komen meestal in de kleinere zalen terecht, in het art house circuit.

Er zijn een aantal scènes in de film die zeker heel wat voorbereiding hebben gevraagd. Heb je daarvoor storyboards gebruikt?

Heel zeker. Ik had een animatieversie van heel de film gemaakt. Ik heb ook veel archiefmateriaal uit die periode bestudeerd, en we hebben eindeloos met de score gespeeld. Nadat we van gans de film de animatic hadden klaarliggen—alle storyboards en een voorlopige soundtrack—wisten we hoe de camera zich doorheen het verhaal kon bewegen. We hadden met Keith McIvor ook een fantastische music director, hij maakt deel uit van Optimo, een zeer beroemd Schots techno-duo. Toen we de soundtrack samenstelden, voelde het bijna aan als een mixed tape uit die tijd waaraan de beats dan werden toegevoegd. Dat was echt leuk omdat ik als kind al van die muziek hield. We hebben letterlijk duizenden songs beluisterd en we hadden veel geluk dat alle artiesten die we hebben gecontacteerd, ermee instemden ons hun muziek te laten gebruiken voor bijna geen geld [lacht].

Hoe is de film in Groot-Brittannië onthaald?

Heel goed. Ik denk dat iedereen zich afvraagt, ‘Hoe krijgen we mensen in de bioscoop om naar een onafhankelijke film te komen kijken?’ Het lijkt er immers op dat het grote publiek vooral opteert voor de Marvelfilms, de grote commerciële kaskrakers, terwijl Netflix en Amazon het toevluchtsoord zijn geworden voor meer doordachte en visuele storytelling. “Beats” werd in dezelfde week uitgebracht als “Avengers: Endgame,” “John Wick Chapter 3 – Parabellum” en “Rocketman.” Dus in de multiplexen vielen we door de mand, maar in de kleinere bioscopen waar we screenings hadden met een Q&A, daar ging het bijzonder goed. Heb je al eens gehoord van Letterboxd? Telkens als mensen een film op dvd of in de bioscoop bekijken, kunnen ze er hun eigen recensie achterlaten en gisteravond heeft iemand me nog gezegd dat er mogelijk al tweeduizend mensen hebben gereageerd met bevindingen en heel wat positieve dingen hebben geschreven.

En met een score van 7,3 op IMDB doet de film het ook daar erg goed.

Ja, dat valt mee. De critici hebben de film goed onthaald in het Verenigd Koninkrijk. Ik denk dat hij mogelijk een cult following heeft, dus ik hoop dat “Beats” mettertijd dank zij de juiste mond-aan-mondreclame zijn publiek zal blijven vinden.

Is er intussen al een nieuw project waar je aan werkt?

Ja, opnieuw met Kieran en we zijn drie ideeën aan het uitwerken die zich allemaal afspelen in Schotland. En ik lees ook scripts en ik denk altijd na [lacht]. Maar ik kan er verder nog niets over vertellen, daarvoor is het nog te vroeg, denk ik.

Bill Forsyth was één van Schotse regisseurs die de filmindustrie uit je thuisland vele jaren geleden mee op de kaart heeft gezet. Hoe is de situatie er nu?

Op dit moment wordt overal in het Verenigd Koninkrijk zeer goede en hoogstaande televisie gemaakt. De Schotse filmploegen zijn uitstekend om mee te werken en ze zijn druk in de weer. Ik weet dat er sprake is van een grote studio die er mogelijk wordt gebouwd. Maar om bioscoopfilms als “Beats” te blijven maken, ik weet het niet, gelet op de economische en financiële mogelijkheden… A film costs that much to make and makes this much at the box office, you know. Maar ik hoop dat de cinema nog een glorieperiode tegemoet gaat.

Heb je bij wijze van spreken moeten vechten om deze film te kunnen maken?

Oh ja, tot de allerlaatste dag. Het was als een kaartenhuis. De financiering, de onderhandelingen… zelfs totdat je begint met filmen op de eerste draaidag, moet je bang afwachten, want er is altijd die angst en bezorgdheid dat de voorbije drie jaar van je leven pure tijdverspilling zijn geweest. Nu “Beats” er is en hij vrij goed is ontvangen, hoop ik dat het voor de volgende iets gemakkelijker zal worden.

Film Fest Gent
10 oktober 2019

“Beats” (2019, trailer)

FILMS

THE LAST STATION (2009) DIR Michael Hoffman PROD Bonnie Arnold, Chris Curling SCR Michael Hoffman (boek, Jay Parini) CAM Sebastian Edschmid ED Patricia Rommel ASSISTANT ED Brian Welsh MUS Sergei Yevtushenko CAST Helen Mirren, Christopher Plummer, Paul Giamatti, Anne-Marie Duff, Kerry Condon, James McAvoy

KIN (2009) DIR – SCR Brian Welsh PROD Laura Rees, Rogers Estelle CAM Jean-Louis Schuller ED Brian Welsh, Andrea Cuadrado MUS Gary Sactuary CAST Jean Boht, Dominic Kinnaird, Nicola Marsland, Ivan Wilkinson

IN OUR NAME (2010) DIR – SCR Brian Welsh PROD Michelle Stein CAM Sam Care ED Hazel Baillie MUS Stuart Earl CAST Joanne Froggatt, Mel Raido, Chloe Jayne Wilkinson, Andrew Knott, Janine Leigh, Drew Horsley, John Henshauw

THE RACK PACK (2016) DIR Brian Welsh PROD Barney Reisz SCR Shaun Pye, Mark Chappell, Alan Connor CAM Zac Nicholson ED Ben Yeates CAST Luke Treadaway, Kevin Bishop, Will Merrick, Nichola Burley, James Bailey, Daniel Fearn, John Sessions, Tom Fisher

BEATS (2019) DIR Brian Welsh PROD Camilla Bray SCR Brian Welsh, Kieran Hurley (toneelstuk, Kieran Hurley) CAM Benjamin Kracun ED Robin Hill MUS Penelope Trappes, Stephen Hindman CAST Lorn Macdonald, Cristian Ortega, Laura Fraser, Brian Ferguson, Gemma McElhinney, Ryan Fletcher, Rachel Jackson

TV FILM

GLASGOW GIRLS (2014) DIR Brian Welsh PROD Anna Stephens, Kate Cook SCR Brian Welsh, Joe Barton CAM Benjamin Kracun ED Paul Knight CAST Letitia Wright, Olivia Popica, Kirstie Steele, Aruhan Galieva, Hailey Ikunna, Assly Zandry, Effie Scott

TV MINIREEKS

MAYDAY (2013) DIR Brian Welsh PROD Chris Fry SCR Caroline Ip, Ben Court CAM Zac Nicholson, Dirk Nel ED Alastair Reid, David Barrett MUS Stuart Earl CAST Peter MacDonald, Sophie Okonedo, Sam Pruell, Charley Palmer Rothwell, Peter Firth, Lorraine Stanley