Acteur Johan Heldenbergh (geb. 1967) staat sinds Felix van Groeningens “The Broken Circle Breakdown” (2012) in ieders geheugen gebeiteld. De film die goed werd ontvangen op het internationale filmfestival circuit, werd tevens genomineerd voor een Oscar als beste buitenlandse film en nam in diezelfde categorie de César mee naar huis.

Sedertdien pendelt Heldenbergh vlotjes van de ene internationale filmset naar de andere. Twee jaar geleden speelde hij nog naast Jessica Chastain de hoofdrol in “The Zookeeper’s Wife,” gevolgd door het courtroom drama “55 Steps” (ook gekend als “Eleanor and Colette”), geregisseerd door Bille August, met in de andere hoofdrollen Hilary Swank en Helena Bonham Carter—een film die vorig jaar tijdens het filmfestival van Oostende door cineast Bille August en Johan Heldenbergh werd voorgesteld.

De uit Wilrijk afkomstige duizendpoot toont zich ook in “The Hummingbird Project” (2018) naast Jesse Eisenberg en Salma Hayek, en “De Twaalf,” een tiendelige serie rond een volksjury in een assisenproces, met o.m. Tom Vermeir, Charlotte De Bruyne, Maaike Cafmeyer, Lynn Van Royen en Titus De Voogdt.

In onderstaand gesprek, afgenomen tijdens het FFO van vorig jaar, keerden we eerst terug naar het theater, de plek waar het voor hem allemaal is begonnen.

Ondanks je successen op het witte doek, ben je van origine een toneelspeler. Daar liggen dus je roots?

Ja, ik heb vijfentwintig jaar theater gedaan, en doordat ik met mijn eigen gezelschap een vaste baan had en het enorm graag deed, was ik in staat om vaak neen te zeggen tegen voorstellen uit de film- of televisiewereld, ofschoon ik als jonge kerel wel naar de toneelschool ben gegaan om in de eerste plaats filmacteur te worden. Maar in Vlaanderen was dat toen lang niet evident, ze maakten hier in die periode twee of drie films per jaar, terwijl het er nu ongeveer vijftien zijn. Maar bon, ik had echt gekozen voor theater en het is pas de laatste jaren dat ik films ben gaan maken. Toen ik mijn eerste film “Steve & Sky” [2004, regie Felix Van Groeningen] maakte, was ik al ruim vijfendertig.

En er zit wel heel wat progressie in het werk dat je tot dusver voor de camera hebt gemaakt. Ben je daarmee akkoord?

Ja, maar dat komt ook omdat je met dat medium moet leren omgaan. Spelen voor een camera is totaal anders dan spelen voor een publiek. De basis is wel identiek dezelfde: bij Studio Herman Teirlinck heb ik geleerd dat je een goede acteur kan herkennen aan zijn uiteinden, je moet naar zijn vingers kijken, naar zijn tenen en naar zijn uitstraling. En dat klopt, je kan heel erg je best doen, maar als je in een rol zit, spelen je vingers en je tenen dus écht mee, en de emotie vind je niet enkel terug in het gezicht, maar in het hele lichaam. Neem een acteur als Steve McQueen, toen hij zijn eerste grote filmrol speelde in “The Magnificent Seven” [1960], zijn tegenspeler Yul Brynner had al snel door dat hij bij elke shot met zijn tweeën zijn hoed afnam, of zijn zweet afveegde—hij was altijd iets aan het doen. En zo keek iedereen naar die jonge kerel. Er zijn bepaalde trucs die je kan gebruiken, maar daar houd ik me niet mee bezig, ik probeer gewoon in mijn personage en in mijn situatie te zijn.

Je verwijzing naar Steve McQueen en Yul Brynner is interessant. Het doet me denken aan het studiotijdperk toen in Hollywood tal van uiterst getalenteerde karakterspelers rondliepen, zoals Claude Rains, Walter Huston, Maureen Stapleton,…

…George Sanders…

Die mensen kregen vaak de stempel mee ‘actor’s actor.’ Ze haalden niet de vette contracten binnen, maar het waren acteurs van het zuiverste ras, acteurs ‘pur sang.’ Dat is een categorie waarin jij ook thuishoort, vind je niet?

Ik denk dat het ook mijn plaats is in een film. Ik heb nog nooit gans bovenaan de callsheet gestaan, ik heb nog nooit een hoofdrol gespeeld—behalve bij “The Broken Circle Breakdown” [2012] omdat ik het zelf mee had geschreven, en ook daar stond ik pas als tweede vermeld. Meestal ben ik de acteur die de derde of vierde rol speelt, en dat is ook de plek waar ik mij goed voel, daar kom ik best tot mijn recht. En ja, die mannen als Claude Rains… hij doet het toch maar, het eindshot van “Casablanca” [1942] met Humphrey Bogart. Of neem Peter Lorre, M. Emmet Walsh… dat zijn van die gasten die er àltijd staan, en die ook altijd enorm goed zijn. Als ze na mijn carrière zo over mij zouden praten, dan zou ik daar enorm trots op zijn. Als acteur vind ik dat overigens ook betere rollen; de hoofdrolspelers moeten het publiek meekrijgen, maar zo de slechterik of de gangster met een grote mond, die karakterrollen vind ik heel interessant om te spelen.

Hoe ben je uiteindelijk in “Eleanor and Colette” terechtgekomen?

Ik kreeg op zekere dag telefoon van mijn agente in Parijs—ik doe af en toe ook Franse films—en ze vroeg, ‘Ze bieden je dit aan, wat denk je?’ En toen ik dan hoorde wie de regisseur en de tegenspelers zijn—sorry hé, maar Bille August heeft twee keer een Gouden Palm gewonnen, en Hilary Swank en Helena Bonham Carter, daar zeg je niet nee tegen. Dus ik had al direct ja gezegd voordat ik het scenario had gelezen. Toen ik het dan een eerste keer had gelezen, dacht ik wel even, ‘Oei, hopelijk wordt niet zo’n weekendfilm.’ Maar dan heb ik het nog eens gelezen, en ja, natuurlijk, ik moest niet langer twijfelen. Omdat er ook een Belgische co-producent was, hadden ze Vlamingen nodig in de cast en crew. Zo werd Charlotte Willems de chef van de kostuums, en bij de dekorafdeling was er ook een Vlaming. Zulke co-producties maken het dus interessant voor ons, en iemand moet aan mij gedacht hebben, maar ik weet niet wie [lacht].

Als je sommige van je hoofdrolspeelsters met mekaar vergelijkt, van Jessica Chastain en Veerle Baetens tot Hilary Swank, daar is toch geen verschil tussen, ze zijn allemaal van hetzelfde topniveau?

Ja, dat stelt mij gerust, en het is mij de laatste jaren ook enorm opgevallen wanneer ik tussendoor in Frankrijk werk en af en toe ook met Amerikanen: wij moeten niet onderdoen voor hen. Zij hebben natuurlijk een veel grotere cinemacultuur, en ook qua entourage, in alles wat ze meebrengen. Ze zijn zich heel bewust van hun plek binnen een film, meer dan wij, maar als het enkel over het acteren gaat, moeten we zeker niet beschaamd zijn. En dan ken ik nog heel veel theateracteurs hier in Vlaanderen die daar ook mogen naast staan. Acteren is acteren, ervaring is ervaring, en passie is passie: die écht goede actrices als Jessica, Veerle, Hilary en Helena hebben allen dezelfde drive, en ze zijn inderdaad allemaal even goed. We zijn uiteindelijk allemaal ook maar mensen, hoewel mijn gróte helden, zoals Anthony Hopkins bijvoorbeeld, die steken er nog wel iets boven uit, denk ik. Maar wij Vlamingen doen in alle geval goed mee, en het is ook geen toeval dat er meer en meer Vlamingen opduiken in Franse films, zoals Wim Willaert of Sam Louwyck, en Matteo Simoni gaat ook nog volgen. En Matthias Schoenaerts, tja, die is natuurlijk larger than life. Zo’n talent! Maar het is geen toeval dat ze ons nu ontdekt hebben: ik zeg al bijna twintig jaar dat wij misschien wel het beste ‘kleine podiumtheater’ van de wereld hebben. In de kleine zalen… qua choreografie—Sam Louwyck komt Les Ballets C de la B van Alain Platel, in mijn ogen de beste choreograaf ter wereld. Dat wil iets zeggen hé.

Jacqueline Bisset heeft me ooit eens verteld dat ze in haar beginjaren in Amerika soms een dialogue coach nodig had. Jij bent perfect meertalig, maar gebeurt het soms dat je voor een rol in anderstalige films ook beroep moet doen op een dialogue coach?

Op de set van “Eleanor and Colette” was een dialogue coach aanwezig voor Helena. Zij is ook een Britse en speelde een Amerikaans personage. De man was een Brit, iemand uit haar vriendenkring, en hij luisterde altijd mee naar haar telkens ze iets zei. Hij heeft mij ook gecoacht. Hij zei me tussendoor wel eens, ‘Okee Johan, je moet geen Amerikaan spelen, maar je personage woont er al wel vijftien jaar, kijk even uit voor dit of dat.’ Hij heeft me een paar goede tips gegeven die ik ook toepas, zoals iedere tekst in een andere taal in het begin heel traag zeggen, nadien altijd sneller en sneller, en op die manier ga je het automatisch juist ‘in je mond’ zetten. Bij een Franse film doe ik dat ook heel stelselmatig en kan ik uren aan een scène werken, door te beginnen met heel traag te zeggen je commence à parler comme ça en français. En dat blijf ik dan herhalen, altijd sneller en beter, en de juistheid moet je echt in je mond leggen. Je kan het vergelijken met een solo spelen op een gitaar, je vingers moeten dan een geheugen krijgen, en ik doe hetzelfde met mijn mond. Dat heb ik van hem geleerd.

Filmfestival Oostende,
8 september 2018

“55 Steps” (2017, a.k.a. “Eleanor and Colette,” trailer)

FILMS

ANTONIA (1995) DIR – SCR Marleen Gorris PROD Gerard Cornelisse, Hans de Weers, Hans de Wolf CAM Willy Stassen ED Wim Louwrier, Michiel Reichwein MUS Ilona Sekacz CAST Willeke van Ammelrooy, Els Dottermans, Dora van der Groen, Jan Decleir, Veerle van Overloop, Esther Vriesendorp, Filip Peeters, Johan Heldenbergh (Tom)

ANY WAY THE WIND BLOWS (2003) DIR – SCR – MUS Tom Barman PROD Alex Stockman, Kat Camerlynck CAM Renaat Lambeets ED Els Voorpoels CAST Frank Vercruyssen, Diane De Belder, Eric Kloeck, Natali Broods, Matthias Schoenaerts, Dirk Roothooft, Jonas Boel, Sam Louwyck, Frank Focketyn, Jan Van Looveren, Johan Heldenbergh (Schoesetters), Guido Hendrickx, Ben Segers

STEVE + SKY (2004) DIR – SCR Felix Van Groeningen PROD – CAM Dirk Impens ED Nico Leunen MUS Soulwax, Dewaele Brothers CAST Titus De Voogdt, Delfine Bafort, Johan Heldenbergh (Jean-Claude), Romy Bollion, Wine Dierickx, Vanessa Van Durme, Sylvie Buytaert

FIRMIN (2007) DIR Dominique Deruddere PROD Dominique Deruddere, Chris van den Durpel SCR Dominique Deruddere (verhaal, Frank Van Laecke) CAM Danny Elsen ED Philippe Ravoet MUS Raymond van het Groenewoud CAST Chris van den Durpel, Jan Decleir, Josse De Pauw, Peter Van den Begin, Ben Segers, Marc Van Eeghem, Frank Focketeyn, Bruno Vanden Broecke, Titus De Voodgt, Johan Heldenbergh (Bush)

BEN X (2007) DIR Nic Balthazar PROD Peter Bouckaert, Erwin Provoost, Michiel De Rooij, Sabine Veenendael, Burny Bos SCR Nic Balthazar (ook boek “Niets is alles wat hij zei” [2002] en toneelstuk play “Niets” [2003]) CAM Lou Berghmans ED Philippe Ravoet MUS Praga Kahn CAST Greg Timmermans, Marijke Pinoy, Cesar De Schutter, Gilles De Schryver, Bavo Smets, Katrien Pierlet, Rebecca Lenaerts, Dirk Van Dijck, Wim De Vilder, Wim Vandekeybus, Johan Heldenbergh (Leraar)

AANRIJDING IN MOSCOU (2008) DIR Christophe Van Rompaey PROD Jean-Claude Van Rijckeghem SCR Jean-Claude Van Rijckeghem, Pat van Beirs CAM Ruben Impens ED Alain Dessauvage MUS Tuur Florizoone CAST Barbara Sarafian, Jurgen Delnaet, Johan Heldenbergh (Werner), Anemone Valcke, Sofia Ferri, Julian Borsani, Bob De Moor

DE HELAASHEID DER DINGEN (2009) DIR Felix Van Groeningen PROD Dirk Impens SCR Felix Van Groeningen, Christophe Dirickx (boek, Dimitri Verhulst) CAM Ruben Impens MUS Jef Neve ED Nico Leunen CAST Valentijn Dhaenens, Kenneth Vanbaeden, Koen De Graeve, Wouter Hendrickx, Johan Heldenbergh (Breejen), Bert Haelvoet, Gilda De Bal, Natali Broods, Pauline Grossen, Charlotte Vandermeersch, Steven Van Herreweghe, Tom Audenaert

TURQUAZE (2010) DIR – SCR Kabir Balci PROD Dirk Impens, Gülin Üstün CAM Ruben Impens ED Nico Leunen MUS Bert Ostyn CAST Burak Balci, Charlotte Vandermeersch, Nihat Altinkaya, Tilbe Saran, Sinan Vanden Eynde, Pasqual Pronesti, Katelijne Verbeke, Tine Embrechts, Gilles De Schryver, Maaike Cafmeyer, Johan Heldenbergh (Koenraad De Schepper)

HASTA LA VISTA (2011) DIR Geoffrey Enthoven PROD Mariano Vanhoof SCR Pierre De Clercq (verhaal, Mariano Vanhoof; naar een idee van Asta Philpot) CAM Gerd Schelfhout ED Philippe Ravoet MUS Meuris Papermouth CAST Gilles De Schryver, Robrecht Vanden Thoren, Tom Audenaert, Isabelle de Hertogh, Karlijn Sileghem, Johan Heldenbergh (Maarten), Marilou Mermans, Tuur De Weert, Veerle Baetens

THE BROKEN CIRCLE BREAKDOWN (2012) DIR Felix Van Groeningen PROD Dirk Impens SCR (adaptatie Carl Joos, Felix Van Groeningen, Charlotte Vandermeersch; toneelstuk ‘The Broken Circle Breakdown Featuring the Cover-Ups of Alabama’ door Johan Heldenbergh, Mieke Dobbels) CAM Ruben Impens ED Nico Leunen MUS Bjorn Eriksson CAST Veerle Baetens, Johan Heldenbergh (Didier Bontinck), Nell Cattrysse, Geert Van Rampelberg, Nils De Caster, Bert Huysentruyt, Jan Bijvoet, Ruth Beeckmans

LA RÉSISTANCE DE L’AIR (2015) DIR Fred Grivois PROD Charles-Marie Anthonioz, Nicolas Lhermitte, Mourad Belkeddar, Sidonie Dumas, Jean Duhamel SCR Thomas Bidegain, Noé Debré CAM Glynn Speeckaert ED Géraldine Mangenot MUS Sacha Galperine, Evgueni Galperine CAST Reda Kateb, Ludivine Sagnier, Tchéky Karyo, Pascal Demolon, Johan Heldenbergh (Ranaud), Blanche Hemada Costoso, Thomas Bidegain

LE TOUT NOUVEAU TESTAMENT (2015) DIR Jaco Van Dormael PROD Jaco Van Dormael, Daniel Marquet, Olivier Rausin SCR Jaco Van Dormael, Thomas Gunzig CAM Christophe Beaucarne ED Hervé de Luze MUS An Pierlé CAST Benoît Poelvoorde, Catherine Deneuve, François Damiens, Yolande Moerau, Pili Groyne, Laura Verlinden, Serge Larivière, Johan Heldenbergh (The Priest), Johan Leysen, Dominique Abel, Pascal Duquenne, Jaco Van Dormael

BELGICA (2016) DIR Felix Van Groeningen PROD Dirk Impens SCR Felix Van Groeningen, Arne Sierens CAM Ruben Impens ED Nico Leunen MUS Soulwax CAST Stef Aerts, Tom Vermeir, Stefaan De Winter, Dominique Van Malder, Ben Benaouisse, Boris Van Severen, Charlotte Vandermeersch, Sam Louwyck, Johan Heldenbergh (Bruno Schollaert), Titus De Voogdt

LE CONFESSIONI (2016) DIR Roberto Andò PROD Angelo Barbagallo SCR Roberto Andò, Angelo Pasquini CAM Maurizio Calvesi ED Clelio Benevento MUS Nicola Piovani CAST Toni Servillo, Connie Nielsen, Pierfrancesco Favino, Marie-Josée Crozé, Moritz Bleibtreu, Lambert Wilson, Daniel Auteuil, Johan Heldenbergh (Michael Wintzl), Lisa Eichhorn

THE ZOOKEEPER’S WIFE (2017) DIR Niki Caro PROD Kim Zubick SCR Angela Workman (boek, Diane Ackerman) CAM Andrij Parekh ED David Coulson MUS Harry Gregson-Williams CAST Jessica Chastain, Johan Heldenbergh (Jan Zabinski), Daniel Brühl, Timothy Radford, Efrat Dor, Iddo Goldberg, Shira Haas, Michael McElhatton

55 STEPS, a.k.a. ELEANOR & COLETTE (2017) DIR Bille August PROD Lesley Bruce-Neary, Anita Elsani, Sara Risher, Laurie Shearing SCR Mark Bruce Rosin CAM Filip Zumbrunn ED Hansjörg Weissbrich MUS Annette Focks CAST Hilary Swank, Helena Bonham Carter, Cynthia Hoppenfeld, Johan Heldenbergh (Robert), Jeffrey Tambor, Michael Culkin, Jonathan Kerrigan, Tim Pletser, Vincent Riotta

KLEINE IJSTIJD (2017) DIR Paula van der Oest PROD Sabine Brian, Kaja Wolffers, Alain De Levita SCR Paula van der Oest, Rifka Lodeizen CAM Guido van Gennep ED Eline Bakker CAST Ariane Schlutzer, Hannah Hoekstra, Johan Heldenbergh (Alex), Monic Hendrickx, Anniek Pheifer, Cees Geel, Thijs Boermans

GASPARD VA AU MARIAGE (2018) DIR Anthony Corbier PROD Nicolas Blanc SCR Anthony Corbier, Julie Peyr, Nathalie Najem CAM Nicolas Gaurin ED Christel Dewynter MUS Thylacine CAST Félix Moati, Laetitia Dosch, Christa Théret, Marina Foïs, Johan Heldenbergh (Max), Guillaume Gouix, Élodie Bouchez, Noémie Alazard-Vachet

LARGUÉES (2018) DIR Eloïse Lang PROD Stéphanie Carreras, Philippe Pujo SCR Eloïse Lang (scenario ALL INCLUSIVE [2017] door Mette Heeno, Daniel Karlsson) CAM Antoine Monod ED Valérie Deseine, Thibault Blanchet MUS Fred Avril CAST Miou-Miou, Camille Cottin, Camille Chamoux, Johan Heldenbergh (Thierry), Thomas Scimeca, Olivia Côte, Youssef Hajdi

CARNIVORES (2018) DIR Jérémie Renier, Yannick Renier PROD Hugo Sélignac, Vincent Mazel SCR Jérémie Renier, Yannick Renier, Bulle Decarpentries, Agnès de Sacy CAM Georges Lechaptois CAST Leïla Bekhti, Zita Hanrot, Bastien Bouillon, Johan Heldenbergh (Paul Brozek), Hiam Abbass, Octave Bossuet, Christophe Sermet

THE HUMMINGBIRD PROJECT (2018) DIR – SCR Kim Nguyen PROD Pierre Even CAM Nicolas Bolduc ED Nicolas Chaudeurge, Arthur Tarnowski CAST Jesse Eisenberg, Alexander Skarsgård, Salma Hayek, Michael Mando, Johan Heldenbergh (Amish Elder), Ayisha Issa, Mark Slacke, Sarah Goldberg

QU’UN SANG IMPUR… (2019) DIR – SCR Abdel Raouf Dafri PROD Marc Missonnier CAM Michel Amathieu MUS Éric Neveux CAST Johan Heldenbergh, Linh Dan Pham, Salim Kechiouche, Lyna Khoudri, Olivier Gourmet, Hassam Ghancy, Steve Tientcheu

PORCELAIN (2019) DIR Jenneke Boeijink PROD Sander Verdonk SCR Jenneke Boeijink, Thibaud Delpeut CAM Jeroen de Bruin CAST Tom Vermeir, Laura de Boer, Neathan van der Gronden, Teresa Saponangelo, Mattijn Hartemink, Peggy Vrijens, Johan Heldenbergh, Gene Bervoets, Flor Decleir